చిరస్మరణీయ కథకుడు నికొలాయ్ గొగోల్

 నికొలాయ్ గొగోల్ గురించి చెప్పమంటే మనకి చటుక్కున "ది ఓవర్ కోట్" అనే కథ స్ఫురిస్తుంది.అంతే కాదు "డెడ్ సోల్స్" అనే నవల ఇంకా "ఇన్స్పెక్టర్ జనరల్" అనే నాటకం కూడా గుర్తుకొస్తుంది. ఆ మూడు ప్రక్రియల్లోనూ గొగోల్ విజయవంతమైనట్లు మనకి పెద్ద ప్రయత్నమేమీ లేకుండానే తెలుస్తోంది గదూ..! అయితే కథా రచన లో గొగోల్ ది అద్వితీయమైన స్థానం. దోస్తోవ్ స్కీ లాంటి మహానుభావుడే మేమంతా ఓవర్ కోట్ వంటి కథల నుంచి పుట్టుకొచ్చినవాళ్ళమే అన్నాడూ అంటే ప్రపంచ కథా కదనం లో ఆయన తొక్కిన పరవళ్ళు ఎలాంటివో ఊహించవచ్చు.

సరే...కొద్దిగా నికోలాయ్ గొగోల్ గురించి చెప్పుకుని,ఆ తర్వాత అసలు ఓవర్ కోట్ కథ యొక్క వైశిష్ఠ్యం తెలుసుకుందాం.అంతే కాదు హృదయాన్ని కదిలింప జేసే మరో కథ "ది ఓల్డ్ ఫేషండ్ ఫార్మర్స్" గురించి కూడా చెప్పుకుందాం. డోవర్ పబ్లికేషన్స్ వారు ప్రచురించిన Nikolai Gogol ,The Overcoat & Other short stories" అనే పుస్తకం లో వీటిని చదవడం జరిగింది.   

నికోలాయ్ గొగోల్, ఏప్రిల్ 1 వ తేదీ నాడు 1809 వ సంవత్సరం లో ఉక్రేనియా లోని సొరొషింట్సి అనే కోసాక్ గ్రామం లో జన్మించాడు.15 యేటికి తల్లిదండ్రులిద్దరూ మరణించారు.ఉక్రేనియన్ ఇంకా రష్యన్ భాషల్లో సమాన దక్షత తో రాయగలిగేవాడు.తను పుట్టి పెరిగిన ఉక్రేనియన్ వాతావరణం గొగోల్ ని ఎంతగానో ప్రభావితం చేసిందని ఆయన రచనలు చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఫేంటసీ,రియాలిటి,హ్యూమర్,సెటైర్ ఇలా అన్ని రకాలు రాశాడు.వాటి అన్నిటి మీద ఉక్రేనియా ముద్ర ఉంటుంది. సెయింట్ పీటర్స్ బర్గ్ లో బతుకుతెరువు కోసం 1828 వ సంవత్సరం లో ప్రవేశించినప్పటికీ ఆ తర్వాత జర్మనీ,స్విజర్ లాండ్,ఇటలీ,ఫ్రాన్స్ వంటి దేశాల్లో బాగా తిరిగాడు.చాలా ఏళ్ళు ఇటలీ లోని రోం లో ఉన్నాడు.

అక్కడి ఒపెరాల్ని ,కళల్ని,సాహిత్యాన్ని పరిశోధించాడు.చరిత్ర అంటే వల్లమాలిన ఇష్టం. తన స్నేహితుడైన పుష్కిన్ వంటి వారి అండదండలతో సెయింట్ పీటర్స్ బర్గ్ విశ్వవిద్యాలయం లో చరిత్ర శాఖ లో ప్రొఫెసర్ పదవి ని చేపట్టాడు. అయితే దానికి తగిన అకడమిక్ క్వాలిఫికేషన్ లేదని ఫిర్యాదు వెళ్ళడం తో అప్పటి విద్యా శాఖా మంత్రి గొగోల్ ని తొలగించాడు. కేవలం డిగ్రీలు తెచ్చుకోవడానికి మాత్రమే జ్ఞాన సముపార్జన చేయడం అతనికి చిన్నప్పటినుంచి గిట్టని విషయం.

మొదటిగా ది ఓవర్ కోట్ అనే కథ గురించి చెప్పుకుందాం.ఈ కథ గొగోల్ కి ఎనలేని కీర్తి ని తెచ్చిపెట్టింది.ఆయన పేరు కి పర్యాయ పదం గా మారిపోయింది. పఠిత గోగోల్ శైలిని ఆసాంతమూ ఆకళింపు చేసుకోగలిగితే కథ ని ఎంత అందం గా చెప్పవచ్చునో తెలుస్తుంది. ఆయన విధానం ఎలా ఉంటుందో చెప్పాలంటే ఓ సాదృశ్యం చెప్పాలి.ఆవు మేసే సమయం లో ఎంత వేగంగా మేస్తుందో ,ఆ మేసిన దాన్ని ఓ నీడ పట్టున మాగన్నుగా పడుకుని ఎంతో సావకాశం గా,మెల్లిగా, హాయిగా నెమరువేసుకుంటూంది.అదే విధం గా గోగోల్ కథ ని మలిచే తీరు కూడా అంత చక్కగా ముద్ద కలిపి పెట్టినట్లుగా ఉంటుంది.ఎక్కడా హైరానా ఉండదు.కాని తాను వెయ్యదలుచుకున్న అన్ని రుచులను కథా శాకం లో వేస్తాడు.అందుకే చదువరి కథానుభవాన్ని చాలా లోతుగా పొందుతాడు.

సరే...కథ లోకి వెళదాం.Akakii Akakievich అనే అతను మన హీరో.అయితే ఏ హీరోయిజం లేని సామాన్యుడు సుమా.అతను ఓ ప్రభుత్వ శాఖ లో క్లర్క్ తో సమానమైన ఓ ఉద్యోగం చేస్తుంటాడు.అక్కడి పరిభాష లో Titular Councillor అంటారు.ఏ శాఖ అని అడక్కండి,ఆ రోజుల్లో అన్ని శాఖల వ్యవహారాలు ఒకేలా ఉండేవి, అంటూ రచయిత ముందే మనకి చెబుతాడు..!ఎదుగూ బొదుగూ లేని ఉద్యోగం.పై అధికారి చెప్పిన వాటిని రాయడం,కాపీ చేయడం అదే అతని లోకం.లౌక్యం తో జనాల్ని మాయచేసే తెలివితేటలు లేవు.కనుక తోటి ఉద్యోగులు కూడా అతని మీద జోక్ లు వేసి కుతి తీర్చుకుంటూంటారు. అయినా మన Akakii వాళ్ళని పట్టించుకోడు.ఎవరి పాపాన వాళ్ళే పోతారు అనుకునే రకం.

అతను ఈ ఉద్యోగం లోకి ఎప్పుడు వచ్చాడో ఎవరికీ తెలీదు. తన ముందే ఎందరో అధికారులు వస్తున్నారు,పోతున్నారు.కాని అతను మాత్రం అదే సీటు లో ఉన్నాడు.బయట వీథి లో ఏమి జరుగుతుందో అతను పట్టించుకోడు.తను పుట్టిందే ఈ డ్యూటికి అన్నట్లు ఉంటాడు.లంచాలు తీసుకోడు కనుక ఆదాయం అంతంత మాత్రమే.క్యాబేజీ సూప్ ,కొద్దిగా బీఫ్ ముక్కలు ,ఉల్లిగడ్డలు ఉంటే చాలు,తినే విషయం లో రుచి కూడా తనకి తెలియదు.

          పాపం,అలాంటి ఆ చిరు ఉద్యోగి కి అనుకోని రీతి లో ఓ కష్టం వస్తుంది. అదేమిటంటే తను రోజు వేసుకునే ఓవర్ కోట్ శిథిల దశ కి వచ్చి బాధ పెడుతూంటుంది.ముఖ్యంగా భుజాల దగ్గర ఇంకా కొన్ని చోట్ల.ఆ చలిదేశం లో అది లేకుండా బయట కి వస్తే ఆ మంచు కి గడ్డ కట్టి చావవలసిందే. మరి ఎలా..? కొత్తది కొనాలంటే కనీసం ఆరువందల రూబుళ్ళు కావాలి.అంత డబ్బు తన దగ్గర లేదు.ఆ ఓవర్ కోట్ ని చూసి తోటి ఉద్యోగులు కూడా గేలి చేస్తున్నారు,కపోటా లా ఉన్నదే అంటూ.కపోటా అంటే స్త్రీలు ధరించే కోటు.

తనకి తెలిసిన ఓ టైలర్ ఉన్నాడు.పేరు పెట్రోవిచ్.అతగాడి దగ్గరకి వెళ్ళి తన ఓవర్ కోట్ కి కొద్దిగా మరమత్తులు చేసి ఇవ్వమంటాడు.దీనిబదులు కొత్తది కుడతాను ,ఇది కుట్టినా ఎంతో కాలం ఉండదు అంటాడు టైలర్.నేను డిబ్బీలో దాచుకున్న డబ్బులు అన్నీ కలిపినా అరవై రూబుళ్ళు ఉండవు ఎలా అంటాడు కథానాయకుడు.

సరే...చవక లో వచ్చే వస్త్రాన్ని కొని కుడతాను.మామూలు ఖరీదైన ఫర్ కాకుండా పిల్లి బొచ్చుని దాని స్థానం లో కాలర్ కి కుడతాను.చూడటానికి చాలా గొప్పగా ఉంటుంది.అయితే కనీసం 150 రూబుళ్ళు ఈ లోపు చూసుకో అంటాడు టైలర్.ఎన్నిరకాలుగా చెప్పినా టైలర్ అంతకి తగ్గనంటాడు. చేసేది లేక సాయంత్రాలు టీ మానేసి,కొవ్వొత్తులు వెలిగించడం తగ్గించి,లాండ్రీ కర్చులు తగ్గించి ఇలా అన్ని పొదుపు చర్యలు చేపట్టి మొత్తానికి ఓవర్ కోట్ ని కుట్టించుకుంటాడు కథా నాయకుడు.      

అది వేసుకుని ఆఫీస్ కి రాగానే అందరూ అతని చుట్టూ చేరి కోటు భలే బాగుంది అని అభినందిస్తారు.నిజం చెప్పాలంటే ఆ కొత్త కోటు వేసుకోవడం తో Akakii లో ఏదో తెలియని మార్పు వస్తుంది.వీధి లో వేగంగా నడుస్తుంటాడు.అందరూ తనని చూడాలని కోరిక ఉదయిస్తుంది.ఆడవాళ్ళ తో కూడా ఇదివరకటి లో లేనివిధం గా ఎక్కువ గా మాట్లాడుతుంటాడు.బట్టలు ఇంత మార్పు తెస్తాయా అని తనలోతను అనుకుంటాడు. ఈ కొత్త కోటు కొన్న సందర్భం గా ఓ ఆఫీసుమిత్రుడు పార్టీ ఇస్తాడు.దానికి వెళ్ళి వస్తుండగా మన హీరో కి కొందరు ఆకతాయిలు ఎదురయి గొడవ పెట్టుకుని, బాగా కొట్టి ఓవర్ కోటు ని లాగేసుకుంటారు.

ఇంతలో ఓ స్త్రీ వచ్చి వెంటనే మీరు వెళ్ళి పోలీస్ ఉన్నతాధికారికి కంప్లైంట్ ఇవ్వండి అంటుంది.ఆ తెల్లారి ఎంతో ప్రయత్నం మీద ఆ అధికారి ని కలుస్తాడు.ఇంత చిన్న విషయానికి నన్ను డైరక్ట్ గా కలుస్తావా ...నీ ముందు ఎవరు ఉన్నారో తెలుస్తోందా అని ఆ అధికారి చిందులు వేస్తాడు. ముందుగా ఓ ప్రముఖుడిని కలిసి,ఆ తర్వాత కార్యదర్శి ని కలిసి,ఆ తర్వాత గా నన్ను కలవాలి అంటాడు.హీరో బాగా అలిసిపోయి ఉంటాడు. ఇంటికి వచ్చి బెంగ పెట్టుకుని జ్వరం పాలవుతాడు. ఆ తర్వాత 36 గంటల్లోపు తను మరణిస్తాడు.

ఈ చనిపోయిన హీరో తన ఓవర్ కోటు మీద గల ప్రేమ తో దెయ్యంగా మారి ,ఓవర్ కోటు వేసుకు వెళుతున్న అనేకమందిని చికాకు చేస్తుంటాడు.ముఖ్యం గా తనని ఇబ్బంది పెట్టిన వాళ్ళని.రాత్రిళ్ళు కలింకిన్ బ్రిడ్జ్ దగ్గర చరిస్తూ వాళ్ళ ఓవర్ కోట్లని చింపి వేయడం లాంటివి చేస్తుంటాడు.తనని ఇబ్బంది పాలు చేసిన ప్రముఖుడి ని కూడా చికాకు చేసి కోటు ని లాక్కుంటాడు.పోలీస్ లు కూడా పట్టుకోవడం లో విఫలమవుతారు.ఇప్పుడు నగరం లోని ఇతర ప్రాంతాల్లో కూడా ఆ దెయ్యం తిరుగుతూ కోటు తొడుక్కున్నవాళ్ళని టెర్రర్ చేస్తోంది.చివరిగా ఓ వాచ్ మేన్ పట్టుకోవాలని ప్రయత్నించినా ఓ పంది వచ్చి గుద్దేయడం తో పడిపోయాడతను.చీకట్లో Obukhoff bridge వైపు వెళ్ళిపోయింది ఆ దెయ్యం అని చెబుతుండగా కథ ముగుస్తుంది. 

తరచి చూసినట్లయితే కథ లో రచయిత అనేక విషయాలు వ్యంగమూ,హాస్యమూ కలిపి చెప్పినట్లు గమనిస్తాము.ముఖ్యం గా ఆనాటి కాలం లో ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల జీతాలు తక్కువగా ఉండడం,వాళ్ళు సుఖం గా జీవించడానికి సరిపడా ఉండేవి కావని తెలుస్తుంది. ఆఫీసులు అన్నీ కూడా లంచాలు,అక్రమ వ్యవహారాల్లో మునిగితేలుతున్నట్లు తెలుస్తుంది.సెయింట్ పీటర్స్ బర్గ్ లోని సాంఘిక వ్యవహార శైలి ని ఈ కథ విప్పి చెబుతుంది. 

అలాగే పాత్రల్ని మలిచిన తీరు ప్రత్యేకం గా ఉంటుంది.ఉదాహరణకి టైలర్ పెట్రోవిచ్ గతం లో ఒక సెర్ఫ్ గా ఉండి ప్రస్తుత జీవనం లో పేరు మార్చుకోవడం ఒక సత్యాన్ని తెలియబరుస్తుంది.ఆఫీసు లోని కార్యక్రమాలు ఎలా జరుగుతాయి,బ్యూరోక్రసీ లోని నిచ్చెన ఎలా పని చేస్తుంది అనేది విశదీకరించాడు.ఇంకా రష్యన్ లు ,ఉక్రేనియా ని ఎలా చూస్తుంటారు అనేది కూడా కథ లో వచ్చే కొన్ని వర్ణనల ద్వారా తెలుస్తుంది. మొత్తం 24 పేజీల్లో సాగిన కథ ఇది. 

ఆ తర్వాత "ఓల్ద్ ఫేషండ్ ఫార్మర్స్" అనే మరో కథ గూర్చి కూడా చెప్పుకుందాం.దీన్ని గొగోల్  1835 లో రాశాడు. ఈ కథ చదువుతుంటే మన తెలుగు లో ఒక చక్కని చిత్రం "మిథునం" గుర్తుకు వచ్చింది.అంత మాత్రం చేత మనం కాపీ అనుకోరాదు.బహుశా మన రచయిత కి ఈ కథ ఇన్స్పిరేషన్ ఇచ్చి ఉండవచ్చును. లేదా మన సామాజిక జీవితమే ప్రేరణ ఇచ్చిఉండవచ్చును.గోగోల్ కథ పూర్తిగా ఉక్రేనియా లోని ఓ పల్లెపట్టు లో అక్కడి Slavophile సంస్కృతి కి అనుగుణం గా నడుస్తుంది.

అది ఉక్రేనియా లోని ఓ గ్రామం. ఆ గ్రామం లో ఓ పాతకాలపు భవనం.దాంట్లో ఇద్దరు వృద్ధ దంపతులు.వాళ్ళకి పిల్లలు ఎవరూ ఉండరు.జీవిత చరమాంకం లో అక్కడి ప్రతి చిన్న విషయాన్ని చిన్న పిల్లల్లా ఆస్వాదిస్తూ ఒకరికొకరు మంచి స్నేహితుల్లా జీవిస్తుంటారు. అతని పేరు Afanasy Ivanovich ,ఆమె పేరు Pulcheria Ivanova.

రోజువారి జీవితం లో జరిగే ప్రతి చిన్న విషయాన్ని గమనిస్తూ,జరిగిపోయిన వాటిని సరదాగా మాటాడుకుంటూ తమదైన లోకం లో జీవిస్తుంటారు వాళ్ళు. పుల్చేరియా కి ఓ పెంపుడు పిల్లి ఉంటుంది.దాని మీద అఫనాసి ఎన్నో జోకులు వేయడము,దాన్ని ఆమె సమర్ధించుకోవడం వారి దినచర్య లో ఓ భాగం.అలాగే అతని మీద ఎన్నో వ్యాఖ్యానాలు చేయడం ఆమె కి పరిపాటి.ఏదీ సీరియస్ గా ఉండదు సుమా.ఉన్నట్టుండి పిల్లి కనిపించకుండా పోతే ఆమె ఎంతో బాధ పడుతుంది.ఏదో చెడు కి ఇది సంకేతం అని ఆమె అంటుంది.అలా ఎందుకు అనుకుంటావు...ఏదో రోజు వస్తుంది మళ్ళీ ..అంటాడతను.అన్నట్టుగానే ఆ పిల్లి తిరిగి రావడం తో ఆమె ఎంతగానో సంబరపడుతుంది.

వాళ్ళ గ్రామం ,ఇంకా ఆ పాత భవనం,దాని పెరటి లో ఉండే రకరకాల మొక్కలు ఇంకా చెట్లు అంటే ఆ వృద్ధ దంపతులకి ఎంతో ఇష్టం.అలాగే ఒకరికి ఒకరూనూ..!ఆ పచ్చటి చెట్ల మధ్య పిల్లలతో తిరిగే తల్లి బాతు,ఎలాంటి బంధనాలు లేకుండా తిరిగే పశువులు,నీడ లో తాపీ గా నెమరువేసుకుంటూ ఉండే ఆవులు ఇవన్నీ వారికి మరీ ఇష్టం.ఆ ఇరువురికి వాటి అన్నిటిలో ఏదో స్వచ్చత,ఆనందమూ కనిపిస్తుంటాయి.

   ఆ ముసలాయనకి ప్రతి దానిలోనూ చిన్నపిల్లాడి లో ఉండే ఆసక్తి,అనుమానము ఉంటాయి. ఉన్నట్టుండి మన ఇల్లు కూలిపోయిందనుకో...అప్పుడు ఎలా మనకి అంటాడతను. నీ పిచ్చి కాకపోతే ఇల్లు ఎందుకు కూలిపోతుంది...ఎక్కడి లేని సందేహాలు నీకు అని ఆమె అంటుంది.ఇలా వాళ్ళ సంభాషణలు ఉంటాయి. తినే ఆహారం గురించి కూడా అలానే ఏవో మాటాడుకుంటారు.

మళ్ళీ యుద్ధరంగం లోకి వెళ్ళాలని ఉన్నదోయ్ అంటాడు ముసలాయన. ఒకసారి వెళ్ళి వచ్చావుగా...అయినా ఇప్పటి ఆయుధాలు చాలా మారిపోయాయి తెలుసా అంటుందావిడ. ఆ...ఇంకొకటి,ఆ టర్కిష్ మహిళలు పుట్టకొక్కులతో పచ్చళ్ళు భలే పెడతారు అంటూ ఆమె తన కబుర్లు చెబుతుంది.ఆ పచ్చడి పెట్టే విధానాన్ని పూర్తి గా వివరిస్తుంది.

పిల్లి వెళ్ళి మళ్ళీ వచ్చిందంటే నాకెందుకో మరణం దగ్గరకి వచ్చినట్లు అనిపిస్తున్నది,నేను కనక పొతే చర్చ్ గోడల కి ఆనుకుని పూడ్చిపెట్టాలి,అలాగే నాకు ఇష్టమైన బూడిద రంగు డ్రెస్ ని సమాధి లో పెట్టాలి అంటుందామె ఒకసారి..! అలాంటిదేమీ జరగదు,ఎప్పుడూ అలా అనకు, నువ్వు పోతే నేను ఎందుకు ఇక్కడ ,అక్కడకే వస్తాను నేను కూడా అని తనూ రోదిస్తాడు. అవును,నువ్వు చిన్నపిల్లాడి కంటే అన్యాయం,నిన్ను ఎవరికి అప్పగించాలో నాకు తెలియడం లేదు అంటుందావిడ.

అనుకున్నట్లుగానే ఆ ముసలావిడ ఒకరోజు చనిపోతుంది.ఆ రోజునుంచి ఆ ముసలాయన మతిపోయినట్లు అయిపోతాడు.ఆహారం తినమని ముందుపెడితే నోట్లోకి బదులు చెంపల్లోకి చెయ్యి పెడుతుంటాడు.అప్పుడప్పుడు ఓ పనిమనిషి వచ్చి అతడిని చూసుకున్నా తను ఈ లోకం లో ఉండడు.పిస్టల్ తో పేల్చుకోబోయి గాయం చేసుకుంటాడు.ఇంటి చుట్టూతా పిచ్చిమొక్కలు పెరిగిపోయాయి.ఇంట్లో ఉండే కుక్క కి ఓ కాలు విరిగిపోయింది.ఆ ముసలాయన జీవితం అస్తవ్యస్తం అయిపోతుంది.ఆ తర్వాత ఆయన ఎక్కువ కాలం బ్రతకలేదు.చనిపోయే ముందర ముసలావిడ గొంతు వినబడినట్లవుతుంది తనకి,ఇదిగో నేనూ వస్తున్నా అని మరణిస్తాడు.

ఆ ముసలామె సమాధి పక్కనే ఈ ముసలాయన సమాధి ని నిర్మిస్తారు.ఇల్లు అంతా పాడుబడిపోయింది.ఇంట్లో సామాన్లు వాటిని ఊరి లో వాళ్ళు పంచుకున్నారు.ఆ ఊరి పెద్ద ఆ ఏర్పాట్లు చూశాడు. కొన్నిరోజుల తర్వాత ఈ వృద్ధదంపతుల దూరపు బంధువునంటూ ఒకాయన వచ్చి ఈ ఇంటిని,చుట్టు ఉన్న ఎస్టేట్ ని తన ఆధీనం లోకి తీసుకున్నాడు.అతను ఓ లెఫిట్నెంట్,ఇక్కడ ఉండబొయేది లేదు...కాని ఆ పాత ఇంటిని పడగొట్టి ఆ పరిసరాల్ని వాటిని అన్నిటినీ బాగుచేయించాడు.చూసుకోవడానికి ఓ ట్రస్టీ ని ఏర్పాటు చేశాడు.ఆ బంధువు చాలా అరుదుగా ఇక్కడికి వస్తుంటాడు.అదీ ఈ ప్రాంతం లో జరిగే సంతల్లో చవక గా ఏమైనా దొరికితే హోల్ సేల్ గా కొనడానికి వస్తుంటాడు. అలా శుభం కార్డ్ వేసుకుంటుంది కథ.

ఈ కథ లో గోగోల్ జీవిత అనుభవాలతో పండిపోయిన రెండు హృదయాల సవ్వడిని మన ముందు పెడతాడు.ఉక్రేనియా లోని గ్రామీణ సొగసుల్ని,అక్కడి జీవన సరిగమల్ని మనకి పరిచయం చేస్తాడు.కథ మొత్తం కూడా రచయిత  తాను ఆ ఊరికి వెళ్ళినట్లుగానూ,సంచరించినట్లు గానూ చెబుతూ ప్రతి సూక్ష్మ వివరాన్ని అక్షరబద్ధం చేశాడు.కథలు రాయదలుచుకున్న వాళ్ళు తప్పనిసరిగా చదవవలసినవి ఇవి.

నికొలాయ్ గోగోల్ కథలు రమారమి 135 వరకు వివిధ సినిమాల రూపం లో బయటకి వచ్చాయి. మాస్కో లోనూ,ఇంకా ఉక్రేనియా లోని అనేక పట్టణాల్లోనూ ఆయన పేరు ని వీథులకి పెట్టారు. ప్రపంచ కథాసాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేసిన నికోలాయ్ గోగోల్ చిరస్మరణీయ కృషిని సాహితీప్రియులు ఈనాటికీ కొనియాడుతుంటారు.

------ మూర్తి కెవివిఎస్ (7893541003)  (Published in Nava Telanga daily on 28.3.2022)